Daha önce Avrupa’dan bir örnek, Finlandiya eğitim sistemi ile ilgili bir yazı yazmış ve ülkemiz ile karşılaştırma yapmıştım. Şimdi ise Küba eğitim sistemi ile ilgili bilgiler verip kısa karşılaştırmalar yapmak istiyorum. Karayipler’de bir ada ülkesidir Küba. Yaklaşık 12 milyon insan yaşamakta. Komünist rejim ile yönetilmekte. Devrim öncesi ülke nüfusunun çoğunluğunun okuryazar olmadığı ülkede eğitim 50 yıllık süreç sonrası büyük bir ivme kazanmış durumda.
Ülkenin anayasasında eğitim ile ilgili şu ifade yer almaktadır; “Herkes her düzeyde parasız eğitim alma hakkına sahiptir.” 6-14 yaş arası eğitim zorunludur. Zorunlu olarak 6 yıl ilköğretim, 3 yıl ortaöğretim ve zorunlu olmayan 3 yıl üniversiteye hazırlık okulu vardır. Üniversite mezunlarına verilen iş garantisi lise mezunlarına da verilmektedir. Yani liseyi bitirdiniz mi işiniz garanti.
Eğitim evrensel ilkelere dayatılır. Tarafsızdır, din temelli ya da özel statülü okullar yoktur. Herkes eğitim hakkından eşit ölçüde yararlanır. Teorik bilgiyi pratiğe geçirmek ve eğitimle üretimi bağdaştırmak temel eğitim ilkelerindendir.
Eğitim sisteminde yaşama dönük beceriler çok önemli yer tutmaktadır. Yılda 220 gün eğitim yapılmaktadır. Yani bizden 8 hafta daha fazla. Günlük ders saati ise okul düzeyine göre 6 ya da 7 saattir. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı şehirlerde 20, kırsal kesimde sadece 11’dir. Ayrıca okullarda sosyal gelişim ve değişimi sağlamaya yönelik alanlar oldukça fazladır. Sanat, spor ve beceri dersleri oldukça önemlidir.
İlköğretimde derslerin yanı sıra tarla ve bahçelerde, sosyal sorumluluk olarak sokaklarda bile dersler yapılmaktadır. Ortaöğretim, eğitimin yoğunluk verildiği dönem olarak göze çarpmakta. Bu eğitim döneminden sonra öğrenciler isterlerse mesleki liselere, isterlerse akademik liselere devam ederler. Bu aşama ve üniversite aşaması zorunlu değildir ama ücretsizdir. Bu aşama geçildiğinde üniversiteye gidilsin ya da gidilmesin devletin sunduğu iş imkanları vardır.
Lise eğitimin tamamlayan her öğrencinin üniversiteye girmesi yine devlet tarafından güvence altına alınmıştır. Ama kişisel yetenek ve ilgiye göre yerleştirme amaçlı sınav yapılmaktadır. Parasız olan üniversitelerde isteyen her öğrenciye karşılıksız burs imkanı sağlanmaktadır. Üniversite sonrası eğitim de parasızdır. Ayrıca fakir ülkelerden gelen öğrencilere de üniversite eğitimi parasızdır. 49 üniversite ve bu üniversitelerde 500’e yakın doktora ve master programı vardır.
Engelli çocukların eğitimi aile ile işbirliği halinde okullarda yapılır. Bu okullarda her türlü özel eğitim verilmektedir. Küba eğitim sistemi; her bir öğrencinin özelliklerine, ilgilerine ve yeteneklerine göre gereksinim duyduğu eğitimi sağlamaktadır. Halkın tamamının bütünlüklü ve genel bir kültür seviyesine ulaşmasını hedefleyen “Fikirler Savaşı”, eğitimin en önemli ayağıdır. Bilen, sorgulayan ve tartışan bir nesil yetiştirmek temel amaçlarıdır.
Sanırım Küba eğitimi ile ilgili yeterince bilgi verebildik. Beğenmediğimiz, komünist diye burun kıvırdığımız Küba eğitimde bizi aşmış durumda. Bunu en son geliştirdikleri “kanser aşısı” ile tüm dünyaya da göstermiş durumdalar. Ne diyelim, darısı bizim başımıza.
İnsanlara eğitim ve bilgi sağla. Barış ve düzenin sağlanmasının kendi çıkarları için gerekli olduğunu onlara öğret. (Thomas Jefferson)