ABDnin en önemli psikolojik danışmanlarından Prof. Dr. Bradley T. Erford, geçtiğimiz günlerde Türkiyeye gelerek rehber öğretmenlerin mesleki gelişimlerine katkı sağlamak ve ebeveynleri, çocuk gelişimi hakkında bilgilendirmek için, dünyada öne çıkan yeni yaklaşımları anlattı.
Amerikan Psikolojik Danışma Derneği Eski Başkanı Prof. Bradley T. Erford, stres yönetimi, başarı ölçümleri geliştirme uzmanı ve okul psikolojik danışmanlığı konusundaki çalışmalarıyla tanınıyor. MEF Üniversitesinin davetlisi olarak geldiği Türkiyede, psikolojik danışmanlık ve rehberlik uzmanlarına yeni yaklaşımlar konusunda iki konferans verdi. Prof. Bradley T. Erford ile aile tipleri, sınav kaygısı ve geleceğin meslekleri hakkında konuştuk.
Kaplan anneler aileyi yarıştırır
Yarışçı aile ve helikopter aile ne anlama geliyor? Birbirlerinden ne gibi farkları var?
-Helikopter, adından da anlaşılacağı gibi gözü çocuğun her an üzerinde olan aileler için kullanılıyor. Bu tip evebeynler, çocuğun her türlü ihtiyacını karşılamaya çalışıyor. Her türlü olumsuzluğun çocuğa ulaşmasını engellemek için harekete geçiyor. Helikopterlere koruyucu aileler de diyebiliriz. Bu aileler Dur, senin için yapmama izin ver diyor. Yarışçı aileler ise helikopterler kadar koruyucu değil. Sonuç odaklılar. Yarışçıların amacı, çocuklarının test ve sosyal hayattaki başarılarına odaklı. Aslında bunların içinde genellikle bir kaplan anne bulunur. Kaplan anneler, aileyi yarışçı hale getirebilir. Bu tip anneler, kendi beklenti ve hırslarını çocukları üzerinden hayata geçirmek ister. Çocuğun başarısını kendi başarısı, başarısızlığını kendi eksikliği olarak görür. Yarışçı ailelerin çocukları jimnastiğe gider, kurslara kaydolur, yarışmalara katılır.Amaçları çocuklarının her zaman ilk sırada yer almasıdır. Bu tip aileler, küçük yaşlardan itibaren çocuklarının geleceğini planlar.
Yarışçı ailelerin hedeflerini yüksek tutması çocuk için sakıncalı mı?
-Ailenin hedeflerini yüksek tutması, çocuk için her zaman kötü bir şey değil. Bu çocuğun karakterine göre değişir. Bazı çocuklar, stresle daha kolay mücadele edebilir. Yarışçı aileler tarafından konulan hedefler, çocuğu çok iyi yerlere taşıyabilir. İnsanlarda içten ve dıştan olmak üzere iki tür motivasyon vardır. İçten motivasyonlu çocuk, bu zorlu süreçten zevk alır. Başarmayı, çalışmayı ve bir şeyleri zorlamayı sever. Dıştan motivasyonlu çocuk ise,ailenin beklenti ve isteklerini karşılamaya yönelir. Bu tip mizaçtaki çocuklar meydan okumayı sevmez. Bu yarış hali çocuğu aşırı kaygıya sürükler. Bu yüzden çocukların bu rekabetçi ortamda, performans ve sağlıklarını korumaları için psikolojik rehberliğin rolü çok önemli. Çünkü karakteri buna uygun olmayan çocuklar, çok büyük yaralar alabilir. Okullarda psikolojik danışmanlar, özellikle yarışçı aileleri takip etmeli, aileyi yönlendirmeli.
Sizce nasıl bir aile çocuk için daha iyidir?
-Her şeyden önce aile, destekleyici olmalı. Çocuklarıyla konuşmayı bilmeli. Özellikle ergenlik ve yoğun sınav dönemlerinde, rehberlikle iletişim kurmalı.
Sınav stresiyle baş etmek için çocuklara neler önerirsiniz?
-Derin nefes, çok önemli. Kan basıncını kontrol altına alıp, kalp atış hızını istenilen seviyeye çektiğinizde streste azalma olur. Görsel canlandırma da etkilidir. Gözünüzü kapatıp birkaç dakika olumlu şeyler düşünün. Bu belki zor olabilir. Ancak deneyin, hayal edin. Başarı inancını besleyerek, öz yeterliliklerinizi arttırmak da bir yöntem. Başarıya dair inancınızı sağlayamazsanız, aşırı stres yüzünü hemen gösterir.
Kaygı orta derecede İse performansı arttırır
Kaygı ile performans arasında nasıl bir ilişki var?
-Eğer öğrencide kaygı azsa, performans da düşmeye meyilli olur. Kaygı yüksek olursa da, performans düşüşe geçer. Fakat kaygı orta derecede olursa, performans en üst düzeye gelir. Yani düzeyli stres iyi bir şey ve motive edici.
Çocukların psikolojisi açısından hangi sınav metotları daha iyi?
-Ben ölçüm geliştirme uzmanı olarak da çalışmalar yürütüyorum. Testler, çocukların başarısını ölçmek için en iyi yöntemlerden biri. Ancak sınav sonuçları sadece başarıyı ölçmüyor. Sonuçlar, aileler tarafından da değerlendirmeye alınıyor. Bu da çocuklarda yeni bir baskı oluşturuyor. Sınavların çocuklarda stres, kaygı bozlukluğu, test fobisi gibi olumsuz etkileri olabiliyor. Bunun fiziksel etkileri de var.
Son yıllarda psikolojik danışmanlıkta öne çıkan yeni bir yaklaşım var mı?
-Bilinçli, farkındalık temelli yaklaşımlar ön plana çıkıyor. Psikolojik danışmanlar arasında ruhsal, manevi yaklaşımlarda artış var. Örneğin, budizmin felsefi yönü psikolojik danışmanlar arasında popüler. Bu yaklaşımlar fazlasıyla işe yarıyor.
Ailelerin çocuklarıyla etkili iletişim kurması için 12 yöntem
- Anne, baba, çocuk bir araya gelip konuşmalı
- Psikolojik danışmanlarla sürekli iletişim halinde olunmalı
- Aile destekleyici bir role bürünmeli
- Başarı konusunda aileler değil, çocuklar kendilerini ileriye itmeli.
- Yanlış ve uygunsuz davranışların nedenleri anlaşılmalı
- Güvenle hareket etmeli
- Eğer arada bir iletişim kopukluğu varsa temeldeki asıl probleme odaklanılmalı
- Suç ve cezanın uyumlu olduğundan emin olunmalı
- Pozitif etkileşim sürdürülmeli.
- Davranışlarda tutarlı olmalı.
- Yeri geldiğinde duygularını dışarda bırakabilmeli
- Sınırlar konulmadan önce harekete geçmeli.
Gelecek, sağlık teknolojilerinde
ABDnin en önemli psikolojik danışmanlarından Prof. Bradley T. Erford, gelecekte yükselişe geçecek meslekleri şöyle anlattı:
Geleceğin mesleklerini, meslek yüksekokulları şekillendirecek. Dünyanın her yerinde, büyük kitleler lisans programlarından mezun oluyor. Dolayısıyla gelecek yıllarda daha teknik konularda çalışanlara ihtiyaç artacak. Teknolojinin gelişmesiyle, eski tip iletişim araçlarının yarattığı meslekler geri planda kalacak. Bunun etkisi, en çok medyada hissedilebilir. Bence, gelecek 10 yılda medikal teknoloji daha popüler olacak. Toplumlar yaşlandığı için bakım maliyetleri artıyor, sağlık hizmetleri kritik önem kazanıyor. Sağlık teknolojilerini geliştirecek meslek dalları popülerleşecek. Evde kimsenin yardımı olmadan sizi tedavi edecek inovatif teknolojiler önem kazanacak. Sağlıkla ilgili tüm alanlarda işsizlik problemi olmayacak.
Çatışmayı çözmenin yolları
- Anlaşmaya varın
- Paylaşımları arttırın
- Konuşurken mizahı kullanın
- Dikkati bazen başka yöne çekin
- Çatışmaya yön verebilin
- Aynı fikirde olmamaya razı olun
Önder ÖNDEŞ - HÜRRİYET