Sistem, dünya çapındaki araştırmacıların, milyonlarca insanı etkileyen dang humması virüsünün yeni varyantlarını daha iyi takip etmelerine ve yeni aşılar geliştirmelerine olanak tanıyacak.
Evrimleşen SARS-CoV-2 virüsünün genomik gözetimi, araştırmacıların yeni varyantları belirlemesine, bunların dolaşımını izlemesine ve en yaygın ortaya çıkan varyantları hedef alan yeni aşılar oluşturmasına yardımcı olarak COVID-19 salgınını yönetmek için önemli olmuştur. Yıllık grip aşıları geliştirilirken de aynı yaklaşım uygulanır.
Ancak bu çalışma, virüsleri inceleyen ve izleyen herkesin aynı sayfada olabilmesi ve aynı dili konuşabilmesi için yeni varyantlar için yapılandırılmış bir adlandırma sistemi gerektirir. Bugüne kadar, bu yıl halihazırda 12 milyondan fazla vaka bildirilen, dünya çapında en yaygın sivrisinek kaynaklı hastalık olan dang virüsü etkili bir adlandırma sisteminden yoksundu.
Ancak 14 ülkedeki Yale araştırmacıları ve bilim insanları, daha iyi izleme ve aşı geliştirmeyi sağlayacağını söyledikleri yeni bir dang soyu sistemi kurdular. Yakın zamanda PLOS Biology dergisinde yayınlanan bir çalışmada yeni sistemi tanımladılar.
Dang virüsü sivrisinekler tarafından yayılır ve enfekte kişilerde yüksek ateş, baş ve vücut ağrıları, mide bulantısı ve döküntüye neden olabilir. Şiddetli vakalarda ölümcül de olabilir.
Dang humması tropikal ve subtropikal iklimlerde daha yaygın olsa da, bu bölgelerdeki salgınlar son yıllarda artmış ve dang humması artık bu bölgelerin dışına yayılmıştır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 2023 yılında virüsten en çok etkilenen bölge olan Amerika'da yaklaşık 4,6 milyon dang humması enfeksiyonu vakası belgelemiştir. WHO bu yıl şu ana kadar 11,7 milyondan fazla vaka belgelemiştir. ABD ve İtalya gibi normalde dang humması vakası görülmeyen ülkeler artık görmektedir.
Yale Halk Sağlığı Okulu'nda (YSPH) epidemiyoloji (mikrobiyal hastalıklar) doçenti ve çalışmanın kıdemli yazarı Nathan Grubaugh, "Halk sağlığı ve aşı geliştirme açısından, dang virüsü genomik gözetim verilerine kritik bir şekilde ihtiyaç duyulmaktadır" dedi. "Ancak şimdiye kadar dang virüsü genomik verilerini düzenleme şeklimiz, yararlı bilgiler sunmak için çok genişti."
Mevcut verileri daha yararlı hale getirmek için araştırmacılar genellikle verileri daha küçük kategorilere ayırmıştır. Ancak farklı ülkeler ve araştırma grupları ayrı sistemler geliştirdiler, bu da araştırmacıların aynı varyant için farklı isimler kullanabileceği ve izleme çabalarını zorlaştırabileceği anlamına geliyor.
Grubaugh, özellikle küresel olarak artan sayıda dang enfeksiyonu ve yeni aşıların piyasaya sürülmesiyle aynı sayfada olmanın önemli olduğunu söylüyor.
Grubaugh ve YSPH'deki Epidemiyoloji Bölümü'nde yardımcı araştırma bilimcisi ve çalışmanın baş yazarı olan Verity Hill, yeni bir adlandırma sistemi tasarlamak için bir çalışma grubu oluşturmak üzere dünyanın dört bir yanındaki meslektaşlarına ulaştı. Daha sonra tasarımı birkaç uluslararası konferansta önerdiler ve evrensel destek buldular.
Esasen Hill, dünyadaki tüm dang virüsü genom dizileme verilerini aldı, ayrı bir genotip olarak nitelendirilenlerin standart tanımlarını güncelledi ve ardından iki yeni alt genotip kategorisi ekledi - ana ve küçük soylar. Geniş kategorilerden daha dar olanlara geçmek, potansiyel olarak zararlı yeni varyantların incelenmesinin daha kolay olacağı anlamına geliyor.
Hill, "Geniş kategorilerle, bölgelerin virüsün sadece bir veya iki versiyonundan etkilendiği gibi görünebilir" dedi. "Ancak bu artan çözünürlükle, bölgelerde dolaşan bir dizi soy hattı görmeye başlıyoruz."
Uluslararası meslektaşlarımız, bu yeni sistemin bu büyüyen viral tehdidi etkili bir şekilde izlemek için gerekli olacağı konusunda hemfikir.
Sağlık sektörü temsilcilerinden Erdal Can Alkoçlar ise: “ Geliştirilenyeni soy hattı sistemi, dang humması virüsünün genetik çeşitliliğini anlamak için önemli bir araç sağlıyor ve viral yayılmayı ve evrimi izleme yeteneğini artırıyor," dedi.
