OKUL
Giriş Tarihi : 17-11-2018 14:56   Güncelleme : 18-11-2018 00:39

Geliştiren Okul Yöneticisi

Prof. Dr. Necati CEMALOĞLU geliştirici okul yöneticilerinin nasıl olması gerektiğine ışık tutuyor. Tüm eğitim yöneticisi ve yönetici adaylarının okumasını tavsiye ederiz.

Geliştiren Okul Yöneticisi

Daha önceki makalelerimde dile getirdiğim gibi, öğretmenlik yaptığım yıllarda aynı zamanda Hacettepe Üniversitesi’nde öğrenci idim. O zamanlar bizim adımız öğretmen öğrenci idi. Her dönem başı okulda sorun yaşardık. Ders programımızı fakültedeki derslere göre ayarlamak, sabahçı ya da öğlenci olmak hep sorun olurdu. Bu süreçte altın ve dolar gününü ayarlamak isteyen öğretmenlerin özel talepleri ile bizim ders taleplerimiz çakışırdı. Bu süreçte bize müsamaha göstermeyen okul yöneticileri, “Sizin okumanızdan bana ne?” diye bize tepki gösterirlerdi. Bir taraftan dersten çıkıp acele sınava yetişmek zorunda olmamız, diğer taraftan trafik sıkışıklığı ve sınava geç kaldığınızda asla tavizi olmayan ve sınava almayan hocalarımız… Bu süreçte üniversiteyi bitirmek, mezun olmak ve geri dönüp bakınca tüm bunlara değer miydi? sözünü kendimize sormak…

Yukarıdaki paragrafta ifade ettiğim sorunların belki daha fazlasını yaşayan arkadaşlarım oldu. Okul yöneticilerinin gereksiz başarı beklentileri, küçümser, alaycı tutumları, etnik, dinî, siyasî saplantıları, alaycı mizahları, seçmeli dürüst oluşları, meydan okuyucu ve saldırgan davranışları bana hep itici ve etik dışı gelirdi. Öğretmenleri hep at seyisi gibi gören, öğretmene antrenör muamelesi yapan, ödülle teşvik edeceğini sanıp ceza ile korkutan okul yöneticilerini hâlâ okul koridorlarında yürürken görüyor gibiyim. Kendisini geliştirmek isteyen öğretmene engel olan, okulu bir çatışma ortamına dönüştüren, günlük, kısır siyasî çekişmelerin yoğun yaşandığı alan haline getiren okul yöneticileri, okulda kaygı ve korku kültürü yaratarak, okulu yönetmeye çalışır. Korku kültürünü kullanmalarının birinci sebebi bilgisizlik ve başarısızlık korkusu, diğeri ise korku kültürü ile başarının gerçekleşeceği yönündeki ilkel bir algıya sahip oluşlarıdır. Bunun tam tersi yöneticiler ise geliştiricilerdir. Geliştirici okul yöneticisi, her şeyden önce kendisini geliştirmekle başlar. Yönetsel gücünü öğretmenin bilişsel, duyuşsal ve psikomotor gelişimi için kullanır. Geliştiren okul yöneticisinin en önemli güç kaynağı güvendir. Güvene dayalı bir okul kültürü, güvene dayalı bir davranış zinciri oluşturur. Okulda saygı kavramı üst değerdir. Her birey başkasına saygı çerçevesinde davranır. Tahammül ve farklılıklara saygı ön plandadır. Güven ve saygıyı, sevgi destekler. Okulda başkasına hoşgörü ve tahammül başat değerdir. Bireyler birbirini dinlemeyi, katılmasa bile fikirlere saygı göstermeyi, öğrenmeyi, öğrendiklerini paylaşmayı davranış haline getirirler. Böyle bir okulda dışsal kontrol yoktur. Okul yöneticileri her yerde insanları, kontrol etme ihtiyacı duymaz. Çünkü her bireyin kendi otokontrolüne ve sağduyusuna güven vardır. Öğrenci, öğretmen ve diğer çalışanlar bu davranışları içselleştirir ve bir takım davranışı haline dönüştürürler. Okul yöneticisi olsa da olmasa da istendik davranışların görülme oranında artış gözlenir. Öğrencilere sorumluluk alma, sorumluluğu yerine getirme, sorumluluk alanındaki işleri başarmada destek sağlanır. Sürekli öğrenme ve öğrenen örgüt olma ve eylemlerinden sorumlu olma, içsel kontrol mekanizmasını geliştirme davranışları, her öğrenciye üst düzeyde kazandırılır. Böyle bir okulda öğretmenleri denetlemek, öğretmenlerin peşinde hafiye gibi gezmek gibi davranışların yaşam alanı yoktur. Bu okulda güven vardır ve her bireyin kendisini kontrol edebildiğine ve sorumlulukları yerine getirebildiğine yönelik sağlam inançlar mevcuttur.

Geliştirici okul yöneticisi her bireye “insan” gibi davranır. Her bireyle iletişiminde onun gözüne bakar ve onu dikkatli bir şekilde dinler. Ona olumlu dönüt vererek mesleki başarısını takdir eder, olası başarısızlık sürecinde onu yargılamadan sebeplerini araştırır. Araştırma sonucu çıkan eksikliklerini tamamlar. Örneğin; Öğretmenin akademik başarısını engelleyen bilgi sorunu varsa, bilgi eksikliği kapatılır. Motivasyon sorunu varsa, dışsal motive ediciler devreye sokulur. Geliştirici okul yöneticisi her daim öğrenme ve etkileşim ortamları düzenler. Öğretmenler bilgi eksikliğinden dolayı ayıplanmaz ve saldırgan davranışlara maruz kalmaz. Bilgi eksikliğinin kapatılması için tedbir alınır.

Geliştirici okul yöneticileri okulda olumlu bir öğrenme iklimi ve hava yaratır. Okuma, öğrenme, öğretme ve paylaşma üst değere dönüşür. Böyle bir okulda öğretmenler ikinci bir fakülteyi de burada bitirmiş olur. Öğretmenin öğrenmesi, öğrenciye ve veliye yansır. Geliştirici okul yöneticisi davranışları kelebek etkisi yaratır.

Geliştirici okul yöneticisi, öğretmenlerin özel yaşamları ile ilgilenir. Onların eşleri, çocukları, ailevi sorunlarını bilir ve tolerans eşiğini daima düşük tutar. Sabaha kadar ateşlenen çocuğunun başında havale geçirmesin diye uykusuz kalıp bekleyen öğretmene, makine metaforu ile yaklaşmaz. Onu anlamaya ve onun sorununu çözmeye çalışır. Olaylara empatik yaklaşır.

Geliştirici okul yöneticisi eğitim ve diğer alanlardaki gelişmeleri takip eder ve bu değişmelerden okul çalışanlarını haberdar eder. Değişim sürecine uygun olarak öğrenme ve öğretme süreçlerinde düzenleme yapar. Bu süreçte öğretmenlerin ve diğer çalışanların sürece daha iyi uyum sağlaması ve yetkinliklerini artırması için çaba sarf eder.

Geliştirici okul yöneticisi etik değerleri yaşar ve yaşatır. 40 dakikalık derse geç girip erken çıkmanın, kamusal kaynakları hor kullanmanın, öğrenci gelişimi için çaba sarf etmemenin etik dışı olduğunu bilir ve bu tür davranışlara yaşam alanı sunmaz.

Geliştirici okul yöneticisi öğretmenlerin performansını artırmak, öz güven geliştirmelerini sağlamak, başarılı öğretmen olmalarında destek olmak, motivasyon düzeylerini ve yaşam kalitelerini artırmalarında paydaş olur.

Geliştirici okul yöneticisi, okulda öğrencinin, öğretmenin gelişimine katkıda bulunduğu kadar eğitici olmayan personelin ve velilerinin de gelişimini sağlar. Gelişen, bilgi sahibi olan, öğrenen velinin; eğitim-öğretim sürecinde okula daha fazla katma değer sunacağına inanır.

Geliştirici okul yöneticileri başkalarının kendilerini beğenmesi, takdir etmesi için değil; doğru bildikleri, inandıkları değerler için mücadele eder. Asla iki ajandası yoktur. Tek ajanda ile eylemde bulunur ve o ajandadaki hedeflere odaklaşır.

Geliştirici okul yöneticisi her bireyin başaracağına, herkesin öğrenebileceğine inanır. Bu sebeple “tembel”, “çalışkan”, “akıllı”, “aptal” gibi kavramlar zihninde yoktur. Herhangi bir başarısızlık görürse, uygulanan yöntemi ve süreci gözden geçirir ve yeniden hedefe odaklanır.

Geliştirici okul yöneticisi, öğretmenlerin mesleklerinde üst düzeyde yetişmesi için tedbir alır. Onları okumaya, öğrenmeye, lisansüstü eğitime yönlendirir. Okuldaki bilgi paylaşım etkinliklerini destekler. Öğrenilen bilgilerin başkalarına öğretilmesinde ve oryantasyon sürecinde, öğretmenlerin etkili bir biçimde yararlanır.

Geliştirici okul yöneticisi okulda bilgiye ulaşma yollarını açık tutar. Okula öğrenciler için kütüphane, öğretmenler için mesleki eserlerin de bulunacağı kitaplık kurar. Alanda yetkin kişileri seminer, konferans vermek ve söyleşi yapmak üzere okula davet eder.

Sonuç olarak geliştirici okul yöneticisi okulu öğrenen örgüt yaparak işe başlar. Okulda korku kültürü yerine; uzlaşmacı, saygı, sevgi ve güvene dayalı bir ortam yaratır. Öğrenme ve öğrendiklerini paylaşma konusunda bireyleri ikna eder. Etik değerler üst düzeyde yaşanır. Okul çalışanlarının söylemleri ile eylemleri örtüşür. Tek adam yönetiminden daha çok paylaşımcı ve destekleyici örgüt kültürüne doğru bir eğilim ortaya çıkar. Okul yöneticisi hiyerarşiye değil, bilgi ve paylaşıma odaklanır. Okul çalışanları öz güvenlerini geliştirip sorumluluk alırlar. Hata yapmaktan korkmayan, risk alan bir davranış örüntüsü oluşur. Çalışanların sosyal rolleri ve sorumlulukları bilinir ve bu durum yönetsel kararlarda göz önüne alınır. Bilgiye ulaşma, bilgiyi paylaşma ve bilgiyi üretme örgütün en önemli hedefleri arasında yer alır. Böylece mutlu bir çalışma ortamı oluşturularak eğitim ve öğretimden istenilen en yüksek verim alınır.

guncelegitim.com

Eğitim HaberleriEğitim Haberleri